Στο παραπάνω βιντεάκι, ο «ειδικός» ψυχοθεραπευτής Πιντέρης παρουσιάζει το βιβλίο του «Αντιμετωπίζοντας την Ανεργία». Ποια είναι η «αντιμετώπιση» που προτείνει; Μέσα από σελίδες ψυχολογικής φλυαρίας και μπόλικων συμβουλών αυτοβελτίωσης, ο ψυχο-μάνατζερ μας, μας ενημερώνει κυνικά πως «το υπαλληλίκι πέθανε», μας παροτρύνει να καλλιεργούμε δεξιότητες και μας διδάσκει πώς να «κοστολογούμε τον εαυτό μας» και να τον προσαρμόζουμε στις σύγχρονες συνθήκες αστάθειας, ανασφάλιστης, απλήρωτης και ακανόνιστης εργασίας, όπου η αναζήτηση δουλειάς τείνει να γίνει μόνιμη απασχόληση. Βέβαια, αυτό που ο δόκτωρ ξεχνάει να αναφέρει, είναι ότι η ανεργία δεν οφείλεται σε ατομικές ανεπάρκειες ή «έλλειψη δεξιοτήτων». Οι σύνθετες κοινωνικές και πολιτικές της αιτίες αποκρύπτονται, καθώς για αυτόν το φαινόμενο περιορίζεται απλώς σε κάποιες «προσωπικές αδυναμίες» που το μόνο που απαιτούν είναι σωστή διαχείριση-αποκατάσταση σε ψυχολογικό και επικοινωνιακό επίπεδο.
Για τον
Πιντέρη, και κάμποσους ψυχολόγους και ψυχοθεραπεύτριες αυτού του είδους, δεν
πρέπει να αποδίδουμε την ανεργία (και τις διάχυτες ενδείξεις ψυχολογικής και
σωματικής κατάρρευσης) ούτε στην καπιταλιστική κρίση και στην ύπαρξη εκμετάλλευσης, ούτε στις πολιτικές λιτότητας
των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων που οδηγούν στη φτωχοποίηση μεγάλο μέρος του
πληθυσμού προς όφελος μιας ολιγαρχίας πλουσίων. Αυτά όλως παραδόξως απουσιάζουν
-ή μάλλον υποβαθμίζονται επιδέξια- στη χαζοχαρούμενη εικόνα που μας παρουσιάζουν.
Αντίθετα, το πρόβλημα σύμφωνα με εκείνους έχει να κάνει με το ότι κάποιες
«προσωπικότητες» δεν είναι αρκετά υποταγμένες (ωχ λάθος, «προσαρμοσμένες»!) και
«κοστολογημένες» στις νέες επιταγές που θέτουν οι αγορές. Σήμερα, η επίδειξη
της κατάλληλης δουλικότητας και προκαταβολικής υποταγής στις διαθέσεις των
εργοδοτών, των επιχειρήσεων και των μάνατζερ δεν είναι απλώς κάτι το επιθυμητό,
αλλά βασική προϋπόθεση για να γίνει κανείς δεκτός σε μια δουλειά. Και η
ψυχολογία εργασίας (είτε η ακαδημαϊκή είτε του Πιντέρη) κάνει ότι καλύτερο
μπορεί για να μας πείσει να καλλιεργήσουμε αυτή την εικόνα «πειθήνιου
εργαζόμενου» που δεν φέρνει ποτέ αντιρρήσεις και είναι ευγνώμων σε οποιεσδήποτε
συνθήκες εργασίας, γιατί έχει ήδη ενστερνιστεί και λατρέψει την υποταγή, τη
διαρκή ρευστότητα και λαστιχένια προσαρμοστικότητα, ως βασικά κομμάτια του
εαυτού.
Πιστός
στην ατομιστική ιδεολογία που χαρακτηρίζει μεγάλο μέρος της ψυχολογικής θεωρίας
και πρακτικής, αυτό που ο Πιντέρης πλασάρει ως «αντιμετώπιση της ανεργίας» (αν
και εδώ ομολογεί πως το βιβλίο του -παρά
το βαρύγδουπο τίτλο του- είναι για τα πανηγύρια) είναι η ιδιωτική διαχείριση
της κρίσης και των κινδύνων της, και η προσαρμογή των ανθρώπων ως ατόμων στις νέες συνθήκες βαρβαρότητας.
Μπορεί να είσαι άνεργος/η αλλά παρόλα αυτά δεν πρέπει να επαναπαύεσαι, αλλά
οφείλεις (σε ποιους??) να εκμεταλλεύεσαι δημιουργικά το χρόνο σου! Όπως μας
πληροφορεί, τώρα είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ η δια βίου μάθηση και η καλλιέργεια
των «δεξιοτήτων», των «ενδιαφερόντων» και των «δραστηριοτήτων» που έχουμε
«ασυνείδητα» και μας «δίνουν χαρά». Όμως, (τι περίεργο!) · τα «προσωπικά
ενδιαφέροντα» και η «δημιουργικότητα» που αναφέρει ο ψυχοθεραπευτής μας, τυχαίνει
να ταιριάζουν γάντι με τις επιταγές του σύγχρονου γνωστικού και συναισθηματικού
καπιταλισμού, στον οποίο τα συμφέροντα της επιχείρησης παρουσιάζονται ως «αναπόσπαστα
στοιχεία» της προσωπικής ευτυχίας και της ίδιας της ύπαρξης των εργαζομένων.
Η αναζήτηση
εργασίας εδώ συνδέεται με ένα ρόλο πωλητή, σύμφωνα με τον οποίο καλούμαστε να
αντιληφθούμε τον εαυτό μας με οικονομικούς όρους -ως «ένα προϊόν προς πώληση»- καθώς
καθοδηγούμαστε να μετατραπούμε σε επιχειρηματίες του εαυτού που ασχολούνται με
την προώθησή του, υιοθετώντας μια περίεργη ψυχο-οικονομική φρασεολογία. Αυτή η
προσέγγιση αυτοβοήθειας, η οποία παρουσιάζει την ευθύνη και την αποτυχία να
βρει κανείς δουλειά ως κάτι που βρίσκεται αποκλειστικά υπό τον έλεγχο και τη
βούληση του ατόμου, μετατρέπεται πολύ συχνά σε αυτο-ενοχοποίηση. Η προσποιητή
ευθυμία κατά τη διαφήμιση της προσωπικής υποτακτικότητας, οι συνεχόμενες αποτυχημένες
προσπάθειες υπέρβασης της επιβαλλόμενης ανεργίας, η φυσικότητα με την οποία
καλείται να αποδεχτεί την ιδιο-ποίηση των συνθηκών της κρίσης και της καταπίεσης,
γρήγορα στρέφονται εναντία στο «ψυχολογικό άτομο» και το συντρίβουν, στιγματίζοντας
το ως «αποτυχημένο» · loser στο εργασιακό παιχνίδι.
Εκείνο που προωθεί η «αντιμετώπιση της ανεργίας» του Πιντέρη δεν είναι τίποτε άλλο από απάθεια, υποταγή και έναν ακραίο ατομικισμό. Αποπολιτικοποίηση και ιδιωτικοποίηση …
Εκείνο που προωθεί η «αντιμετώπιση της ανεργίας» του Πιντέρη δεν είναι τίποτε άλλο από απάθεια, υποταγή και έναν ακραίο ατομικισμό. Αποπολιτικοποίηση και ιδιωτικοποίηση …
Να
λοιπόν η πεμπτουσία της «αντιμετώπισης» που μας προτείνουν: Ο λόγος που δεν
βρίσκεις δουλειά δεν είναι ούτε τα μνημόνια, ούτε η κυβέρνηση, ούτε οι αγορές.
Είσαι ΕΣΥ που είσαι ανεπαρκής και κάτι δεν κάνεις καλά · που δεν καλλιεργείς
αρκετά τις δεξιότητες σου και τις αφήνεις ανεκμετάλλευτες…
Συνεχίζεται…
