Οι απαντήσεις

Θέκλα Γιακείμη

Αν δεν μπορείς να το πεις απλά

δεν το έχεις καταλάβει.

Albert Einstein

Ο μόνος άνθρωπος που δεν κάνει λάθη είναι αυτός που δεν κάνει τίποτα

Theodore Roosevelt

Μην φοβάσαι την τελειότητα,

δεν θα την φτάσεις ποτέ.

Salvador Dali

Μπορείς να κάνεις πολλές, περίπλοκες αναλύσεις για το τι είναι δικτατορία, τι είναι ψυχική πάθηση, ψυχοπαθολογία. Η πραγματικότητα είναι ότι οι πεποιθήσεις, οι αντιλήψεις ξεκινούν απ’ την καρδιά και ταξιδεύουν προς τα έξω, η πραγματικότητα είναι ότι οι πεποιθήσεις ξεκινούν από την καρδιά και διαμορφώνονται προς τα έξω.

Υπάρχουν πολλά ταξίδια που μπορεί να ακολουθήσει κανείς, προκειμένου να βρει αυτή την οδό, από την καρδιά προς τα έξω, μπορεί να προσπαθήσει να γνωρίσει πολλά πράγματα για να καταλάβει την καρδιά του, μπορεί να προσπαθήσει να ταιριάξει το μυαλό με την καρδιά του· αυτό είναι το λάθος πολλές φορές που κάνουν οι επιστήμονες, η επιστήμη, όταν προσπαθούν να βρουν τις διατυπωμένες θεωρίες, τη βιβλιογραφία που θα υποστηρίξει, που θα στηρίξει την πεποίθησή τους, όταν ο θεωρητικός προσπαθεί να βρει ήδη διατυπωμένες θεωρίες, που θα υποστηρίξουν την πεποίθηση, αυτό που έχει στην καρδιά του, για να περάσει ως έγκυρο. Αυτή η διαδικασία είναι τελείως ανώφελη, και υποκριτική, είναι από έξω προς τα μέσα κι όχι από μέσα προς τα έξω, είναι σαν τον σκύλο που κυνηγά την ουρά του· αν, ή όταν (!!) τελικά τα καταφέρει, η πεποίθησή του αποκτά εγκυρότητα· αυτό είναι που λένε υποκειμενική θεωρία, ότι υπάρχει υποκειμενικότητα στις επιστημονικές θεωρήσεις ή θεωρίες. Η πραγματική διαδικασία είναι από μέσα προς τα έξω, από την καρδιά προς τη δημιουργία (καινούργιας) βιβλιογραφίας. Η θεωρία δεν είναι υποκειμενική θεώρηση, είναι καρδιά.

Τώρα που (προσπαθώ να) γράψω αυτό το κείμενο είναι γιορταστική περίοδος, με φιλολογία γύρω για τις σημαντικές καταστροφές, για τις αναπάντεχες ανατροπές, για απίστευτες ανατροπές στην συμπεριφορά της φύσης και στις καταστάσεις ανθρώπινης κοινωνίας, στις ανθρώπινες σχέσεις.

Πράγματι, η εποχή θυμίζει προφητείες για ανατροπή της πραγματικότητας στις ανθρώπινες σχέσεις αλλά και στην συμπεριφορά της φύσης. Και δεν μπορώ να μην αναρωτιέμαι, ποια είναι η πραγματικότητα που θέλει κανείς να υποστηρίξει, πόσο βαθιά θα ψάξει καθένας στην καρδιά του για να βρει τι θα υποστηρίξει σε έναν κόσμο που αλλάζει, πού θα δώσεις την ψυχή σου, θα δώσεις την ψυχή σου; Θα βάλεις την καρδιά σου σε αυτό που θα επιλέξεις; Θα ξεκινήσεις κάτι που θα είναι σημαντικό για την καρδιά σου, και προς τα έξω, ή από την συγκυρία και προς τα μέσα; Θα δώσεις τη δύναμή σου, την προσοχή σου και το μυαλό σου σε αυτό που έχει πραγματική σημασία, για την καρδιά σου;

“Πώς σου φαίνεται; Εγώ το έγραψα.”

“Όλο ερωτήσεις είναι. Δεν δίνει τίποτα απαντήσεις. Δεν είναι έρευνα.”

Τις περισσότερες φορές τις έχουμε τις απαντήσεις, είναι δίπλα μας, αλλά δεν τις βλέπουμε. Τις περισσότερες φορές δεν ξέρουμε να κάνουμε τις κατάλληλες ερωτήσεις.

Κάποιος γνωστός μου παραπονέθηκε ότι το άρθρο αυτό είναι όλο ερωτήσεις, ότι δεν δίνει απαντήσεις, δεν είναι έρευνα. Προσπάθησα να του εξηγήσω ότι τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι δεν ξέρουμε να κάνουμε τις κατάλληλες ερωτήσεις, κάνουμε ερωτήσεις υπεκφυγής. Ότι είναι μεγάλη ιστορία να κάνεις τις κατάλληλες ερωτήσεις, γιατί μόνο τότε θα ρίξεις το βλέμμα σου εκεί που χρειάζεται. Αν είσαι μέσα σε ένα κλειστό δωμάτιο χωρίς παράθυρο και χωρίς πόρτες, τι θα διερωτηθείς, γιατί το χρώμα στους τοίχους είναι άσπρο και πώς θα μπορούσαμε να το βάψουμε άλλο χρώμα, πώς έφτασα εδώ μέσα ή μήπως υπάρχει και κάτι άλλο έξω από αυτό; Πώς μπορείς να μάθεις αν υπάρχει κάτι άλλο έξω από αυτό, αν δεν βγεις να δεις, αν δεν το εξερευνήσεις;

Αυτός που δεν βολεύεται στο δωμάτιο, αυτός που δεν προσαρμόζεται, ο ψυχοπαθολογικός, αυτουνού που πονάει, ζορίζεται η ψυχή του εκεί μέσα θα ενοχλείται, θα φωνάζει, θα είναι απροσάρμοστος. Δεν θα κοιτάξει να βάψει τον τοίχο άλλο χρώμα. Θα συνεχίσει να φωνάζει μέχρι να βρει έναν τρόπο να βγει έξω και να δει τι άλλο υπάρχει εκεί. Δεν ξέρει, δεν ξέρει τι υπάρχει εκεί έξω. Μπορείς να τον βοηθήσεις, να τον κάνεις να νιώσει καλύτερα με το δωμάτιο, μέσα στο δωμάτιο, να κάνει φιλίες με τους τοίχους και τους άλλους φιλοξενούμενους, να απαλύνει τα άσχημα συναισθήματά του και την κραυγή του, να βάψει τους τοίχους ένα χρώμα καλύτερο για τα γούστα του, να γίνει απαθής ή να αδιαφορεί για αυτά που τον ενοχλούν. Ακόμη και να του δώσεις βότανα ή φάρμακα που θα απαλύνουν, μουδιάσουν την ενόχληση (αν και δεν ξέρω πόσο πιο υγιές είναι να είναι κανείς αδιάφορος, απ’ ότι εκνευρισμένος). Αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι έτσι δεν θα μάθεις ποτέ τι υπάρχει εκεί έξω, τι άλλο υπάρχει εκεί έξω.

Η ψυχοπαθολογία με την ελευθερία είναι πολύ κοντά, η γραμμή είναι πολύ λεπτή. (Οι τρελοί τρελαίνονται γιατί έχουν δει την αλήθεια (έχουν δει κάτι που όλοι οι υπόλοιποι αποφεύγουμε γιατί είναι πολύ τρομακτικό). Οι άνθρωποι τρελαίνονται γιατί έχουν δει την αλήθεια, κι αυτή δεν αντέχεται. Κάποιοι την αποκαλούν άβυσσο, που όταν την δεις, είναι πολύ δύσκολο να μην πέσεις μέσα. Συνεπώς, στις περιπτώσεις “ψυχοπαθολογίας”, οι άνθρωποι τρελαίνονται γιατί έχουν δει κάτι από την ακρότητα, ή βαρβαρότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Συνεπώς, υπάρχει ακρότητα της συμπεριφοράς. Σημαίνει ή συμβαίνει ακρότητα ή βιαιότητα γύρω, δυσλειτουργία απ’ έξω προς τα μέσα. Η τρέλα είναι ένδειξη ανθρώπινης έλλειψης, ένδειξη έλλειψης στην ανθρώπινη υπόσταση, ότι κάτι λείπει στην ανθρώπινη υπόσταση, ή ακρότητας, βίαιης συμπεριφοράς έξω στον περίγυρο.

(Από την άλλη μεριά), η ασθένεια, οι ασθενείς πάντα δείχνουν την προβληματική κοινωνία· η ασθένεια πάντα δείχνει το πρόβλημα που έχει η κοινωνία, τα λάθη της). Όταν είσαι σε μια δικτατορία, είναι πολύ δύσκολο να την αναγνωρίσεις. Πρέπει να καταφέρεις να βγεις, να δεις και τι άλλο υπάρχει έξω από αυτό, για να το καταλάβεις. Ή να αναρωτηθείς, να διερωτηθείς, μήπως αυτό που ζεις δεν σου αξίζει, μήπως υπάρχει και κάτι άλλο. Πρέπει να συναντήσεις και τους δρόμους της αγάπης για να καταλάβεις ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος, υπάρχει κι άλλη οδός, υπάρχει κι άλλος κόσμος.

Δικτατορία. Ζούμε δικτατορία;

Η ψυχοπαθολογία είναι έλλειψη αναγκών της ψυχής· ένα σήμα ότι το περιβάλλον δεν παρέχει τα ερεθίσματα για την κάλυψη των αναγκών της ψυχής· ή είναι ένδειξη βαναυσότητας, επιθετικότητας γύρω, επιθετικότητα που ιδιοποιείται και ενσωματώνεται. Η δικτατορία, τα δικτατορικά καθεστώτα μεταδίδουν φόβο, όχι μάθηση.

Η δικτατορία εστιάζει στην επιβίωση. Η ζωή συρρικνώνεται και εννοείται, ή νοείται μόνο όσον αφορά στην επιβίωση, αφορά μόνον την επιβίωση. Κάθε άλλη διάσταση της ζωής, και της υπόστασης, κατασιγάζεται, περιθωριοποιείται, σιγά-σιγά εξασθενεί, ή σιωπά.

Η δικτατορία αφορά φόβο. Μεταφέρει φόβο και επιβάλει, καθιστά φόβο. Φόβος που στην πραγματικότητα είναι ο φόβος αυτού που καθιστά την δικτατορία. Φόβος που προκύπτει από την αδυναμία του να χειριστεί καταστάσεις, φόβος που προκύπτει από την πεποίθηση ότι δεν έχει τις ικανότητες να ανταπεξέλθει σε καταστάσεις, φόβος ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στην πραγματικότητα (των ανθρώπινων καταστάσεων, των ανθρώπινων σχέσεων) με άλλον τρόπο πέρα από την ηλιθιότητα. Αυταρχικότητα, δικτατορικές καταστάσεις επιβάλλονται από ανθρώπους που θέλουν όλοι οι άλλοι να σκέφτονται και να δρουν όπως εκείνοι. Γιατί δεν μπορούν να σκεφτούν ότι υπάρχει κάτι άλλο από αυτό, και θέλουν να το επιβάλλουν, συνηθίζουν να το επιβάλλουν ως μορφή μάθησης. Ένας τρόπος για να διαχωρίσεις την πειθαρχία (η οποία χρειάζεται) από τη δικτατορία είναι το αποτέλεσμα και η εγκαθίδρυση του φόβου. Η πειθαρχία είναι τρόπος μάθησης, ανάπτυξης, καλλιέργειας· η μεταστέγαση ή η εγκαθίδρυση φόβου είναι τρόπος ανάσχεσης της ανάπτυξης, και ηλιθιότητα. Η δικτατορία μεταφέρει φόβο, αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι μεταφέρει τον φόβο. Ο φόβος αρρωσταίνει. Εγκαθίσταται, ιδιοποιείται, και αρρωσταίνει.

Αυτά είναι ενδείξεις ότι υπάρχει δικτατορία. Ότι τα σύνορα της ζωής είναι πολύ μικρότερα από το εύρος της ζωής, από το εύρος των ανθρώπινων ικανοτήτων. Ότι υπάρχει μόνο η επιβίωση. (Ότι κανονικοποιείται η επιβίωση, η ανάγκη της επιβίωσης γίνεται κανόνας, οι άλλες ανθρώπινες ανάγκες απορρίπτονται). Ότι η ζωή δομείται στον φόβο, φόβο υπέρβασης και αναζήτησης-ικανοποίησης άλλων αναγκών, και ότι ο φόβος γίνεται φυσιολογική κατάσταση ζωής.  Φόβος που είναι κάποιου άλλου, φόβος απροσδιόριστος, και δεδομένος. (Ότι η ζωή είναι φοβισμένη, και αυτό το βίωμα είναι καθεστώς. Ο φόβος είναι αδιόρατος, και οφείλεται σε κάποιον άλλον. Ο φόβος είναι καθεστώς, μέρος της ζωής, ζεις με αυτόν, και δεν καταλαβαίνεις ότι η ζωή δεν χρειάζεται να είναι φοβισμένη). Ο φόβος γίνεται μέρος της ζωής και νομίζεις ότι είναι η ζωή.

Για να καταλάβεις τη σχέση της δικτατορίας με την ψυχή και την έννοια και τη σημασία της ψυχοπαθολογίας θα πρέπει να καταλάβεις το εύρος της ψυχής, ότι η ψυχή είναι πλούσια και ευρεία.

Η ψυχή είναι πλούσια και ευρεία. Μας πάει μπροστά. Μπαίνει στις κινήσεις μας, η ψυχή μας κινεί, η ψυχή μας προτρέπει, η ψυχή μας κατευθύνει. Οι κινήσεις μας δεν έχουν κίνητρο-στόχο την επιβίωση. Αυτό είναι ένστικτο. Οι κινήσεις μας καθοδηγούνται από κάτι μεγαλύτερο, και ευρύτερο· από κάτι που είναι πολύ πιο ευαίσθητο, αλλά και πολύ πιο δυνατό. Ψυχή δεν είναι μόνο δύναμη, είναι εύρος. Είναι υπέρβαση. Φτάνεις κάπου καλύτερα απ’ ότι περίμενες, ή (φτάνεις εκεί που δεν περίμενες). Η ψυχή είναι μεγαλύτερη των καταστάσεων, ανεξερεύνητη, αδιόρατη.

Όταν η ψυχή καυτηριάζεται, τότε η ζωή συμπυκνώνεται μόνο στην επιβίωση. (Σε μια μικρή άκρη της βελόνας, στον μικρό κόμπο της καρφίτσας). Είναι δεδομένο ότι όταν η ζωή μικραίνει, η ψυχή νοσεί. Όταν μιλούμε μόνο για επιβίωση, η ψυχή νοσεί.

(Miguel de Unamouno. His life and philosophy, σελ. 6-7).

And now another matter. “And now, another matter. General Millan Astray is a cripple. Let it be said without any slighting undertone. He is a war invalid. So was Cervantes. Unfortunately, there are all too many cripples in Spain now. And soon, there will be even more of them if God does not come to our aid. But General Millan Astray is a cripple who lacks the spiritual greatness of Cervantes—a man, not a superman, virile and complete, in spite of his mutilations. On the other hand, this cripple lacks that loftiness of mind and is wont to seek ominous relief in seeing mutilations around him. His words rang out crystal clear. The heavy silence gave them resonance. “General Millan Astray would like to create Spain anew—a negative creation—in his own image and likeness. And for that reason he wishes to see Spain crippled, as he unwittingly made clear.

Έβλεπα ένα ντοκυμαντέρ στην τηλεόραση για τρεις σημαντικές πόλεις του κόσμου, όπου πραγματοποιήθηκαν σημαντικά πράγματα για την ανθρωπότητα, και για την πορεία της σύγχρονης ιστορίας. Η πρώτη πόλη ήταν η Βιέννη το 1908, η εποχή που η πόλη ήταν το κέντρο της διανόησης και της προόδου. Αυτή την εποχή, ο Φρόυντ εστίασε στην αρρώστια, που έβλεπε στους πολίτες της πόλης γύρω του (άρχισε να βλέπει ότι, παρόλο που η πόλη άκμαζε, και η ζωή είχε ευμάρεια, πολλοί ασθενείς του, επιφανείς της βιεννέζικης κοινωνίας, καθότι ο Φρόυντ ήταν ένας ακριβός, και ευυπόληπτος γιατρός της πόλης, παρουσίαζαν ανεξήγητη δυστυχία, ατονία, ψυχικές εξάρσεις και σκαμπανεβάσματα (κάτι αντίστοιχο με αυτό που συμβαίνει τώρα)· για τον Φρόυντ ήταν ενδεικτικό ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, αυτή η συμπεριφορά ήταν ενδεικτική, αντικατόπτριζε ότι κάτι στη φαινομενική υγεία πάει λάθος). Ο Φρόυντ, μέσα σε μια εποχή ευμάρειας άρχισε να βλέπει την αρρώστια, εστίασε στην αρρώστια των ανθρώπων και άρχισε να διερωτάται γιατί, τι συμβαίνει. Ο Φρόυντ αποφάσισε να δει και να δώσει σημασία στην αρρώστια, κι αυτή του αποκάλυψε μια πραγματικότητα που κανείς δεν την φανταζόταν. Η αρρώστια, η παθολογία μπορεί να μας αποκαλύψει σημαντικά πράγματα για την ποιότητα και την αλήθεια της υγείας, και η αλήθεια είναι ότι μας αποκαλύπτει.

Δεν είμαι ούτε φασίστας ούτε μπολσεβίκος. Είμαι μόνος.

Miguel De Unamuno

 

Ιδιαιτερότητα και ομοιομορφία. Διαφορετικότητα vs ομοιομορφία

Το ερώτημα ήταν τι σχέση έχει η διαφορετικότητα, η ιδιαιτερότητα με την ομοιομορφία, τι σχέση έχει με την ψυχολογία (τα ψ επαγγέλματα), και τι σχέση έχει με την αλλαγή, την εξέλιξη. Το ερώτημα ήταν κατά πόσο πριμοδοτείται εν τέλει η διαφορετικότητα και η μοναδικότητα στην εποχή μας ή όχι. Ή είναι ψευδές το περιθώριο ανάδειξης της ιδιαιτερότητας και της μοναδικότητας του καθενός μας. Κατά πόσο τελικά όλη αυτή η ιδιαιτερότητα τελικά οδηγεί στην ομοιομορφία;

H ψυχή είναι κάτι αληθινό και ατόφιο, που όταν υπάρχει διακρίνεται και το καταλαβαίνεις. Είναι κάτι που αναπνέει, μεταφέρεται, μοιράζεται. Είναι πλούσιο και ιδιαίτερο. Αυτό κάνει την διαφορά της, τον εντοπισμό της, ότι είναι ιδιαίτερη και μοναδική.

Πάντα ξεκινάμε από την ομοιομορφία, από το σύνολο, από την ομοιότητα και αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε, να γεννιέται και να μεγαλώνει η ιδιαιτερότητά μας. Αυτή είναι μια φυσική διαδικασία, που οδηγεί στην ακεραιότητα. Ακεραιότητα θα πει να λες αυτό που πιστεύεις, να ξέρεις τι νιώθεις, ποιος είσαι, τι πιστεύεις και να υπάρχει αυτό σε κάθε σου πράξη. Ακεραιότητα σημαίνει να ξέρεις από πού προέρχεσαι, και να βάζεις όλο σου τον εαυτό σε κάθε σου πράξη. Ακεραιότητα θα πει να είσαι ολόκληρος, από τις ρίζες σου μέχρι την ιδιαιτερότητά σου, την οποία διεκδικείς και υποστηρίζεις, σε κάθε σου πράξη.

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχουμε χάσει την ψυχή μας. Ποιοι είμαστε, τι πιστεύουμε, τι νιώθουμε; Ποιος είσαι, τι αισθάνεσαι, τι νιώθεις, τι πιστεύεις; Οι θεραπείες και οι κανόνες λογοκρίνουν τα συναισθήματά μας, τις απόψεις και τις σκέψεις, δεν ξέρουμε πια να τις διακρίνουμε. Δεν υπάρχει ιδιαιτερότητα, γιατί δεν υπάρχει προσωπικότητα. Η προσωπικότητα χτίζεται πάνω στην ιδιαιτερότητα του τόπου που προέρχεσαι και τη δική σου. Η προσωπικότητα χτίζεται πάνω σε θεμέλια, και στην ιδιαιτερότητα.

Δεν έχουμε ανάγκη από ψυχολογία, έχουμε ανάγκη από φιλοσοφία. Αυτό έρχεται και ξανάρχεται στο μυαλό μου. Μια συνολική θεώρηση, μια ακέραιη θεώρηση της ζωής. Πιστεύω περισσότερο στην αστρολογία, παρά στην ψυχολογία. Η ψυχή είναι μια ολόκληρη, ακέραιη κατάσταση, που συνεχώς μεγαλώνει, αναπτύσσεται, εξελίσσεται, αναπνέει. Η ψυχή είναι κατακερματισμένη, σε μικρά κομμάτια, και νοσεί.

Ο κάθε τόπος έχει μια ιδιαιτερότητα, μια δική του ανάσα. Οι γηγενείς το καταλαβαίνουν, το αισθάνονται. Μέσα από την ομοιομορφία, αρχίζεις και καταλαβαίνεις την ιδιαιτερότητα, την ανάσα κάθε τόπου. Μέσα στο πλαίσιο της συζήτησης για την ιδιαιτερότητα και την ομοιομορφία, της σύγκρουσης μεταξύ ιδιαιτερότητας και ομοιομορφίας αναδύεται και η ανάδειξη αυτόχθονων, μικρών πληθυσμών που έρχονται σε επαφή με τον τόπο τους, και κοινωνούν την ιδιαιτερότητά τους, που θα πει προσφέρουν κάτι καινούργιο στην αψίδα, στο πάζλ της ανθρωπότητας. Ο κάθε τόπος έχει τη δική του ιδιαιτερότητα, τη δική του ανάσα. Οι άνθρωποι το γνωρίζουν, το αναζητούν και το γνωρίζουν, και το φέρουν μέσα τους. Όταν το γνωρίσεις, αυτό φέρνει μια δύναμη, και μια ελευθερία. Οι άνθρωποι που το γνωρίζουν, το αναζητούν και το γνωρίζουν, και το φέρουν μέσα τους, αυτοί είναι τρελοί· που θα πει ότι έχουν να προσφέρουν στην ανθρωπότητα (γνησιότητα, με δύναμη, και ποικιλία). Αυτή είναι η δύναμη που παίρνεις από την πρώτη επαφή με την ιδιαιτερότητα, την ιδιαιτερότητα του τόπου γύρω σου. Τότε αρχίζεις και εσωτερικεύεις τις έννοιες και τη σημασία της ομοιομορφίας και της ιδιαιτερότητας. Τότε αρχίζεις και χτίζεις. Ο κάθε τόπος φέρει την ιδιαιτερότητά του. Η ιδιαιτερότητα κάθε τόπου. Κάτι καινούργιο που αναδύεται. Όταν γνωρίσεις, όταν βγεις έξω και γνωρίσεις την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα του τόπου σου, τότε έχεις τη δύναμη να προσφέρεις στην ανθρωπότητα, είσαι ακέραιος.

Η ιδιαιτερότητα, η ποικιλία, και η ομοιομορφία είναι δυο δυνάμεις που υπάρχουν στον κόσμο που ζούμε, που υπάρχουν έξω άμα κοιτάξει κανείς στην φύση. Κάπου υπάρχουν εκεί έξω και οι δυο. (Η ελευθερία έχει να κάνει με την πρώτη). Στον κόσμο αυτό που ζούμε υπάρχει η ομοιομορφία και η diversity, δυο αντικρουόμενες δυνάμεις. Τις έχουμε ανάγκη και τις δυο.

Ο μόνος τρόπος για να γράψεις, είναι να γράψεις ελεύθερα, από αυτό που είσαι, με αυτό που είσαι, μέσα από την ψυχή σου (γι’ αυτό χρειάζεσαι την ιδιαιτερότητα).

Είναι πολύ μεγάλος αγώνας να καταφέρεις να περάσεις τη μάζα, τις αξίες και τους κανόνες της μάζας και να είσαι ο εαυτός σου. Να ακολουθήσεις τον δρόμο της ψυχής σου. Αυτό που ξεκινά από μέσα προς τα έξω. Τότε έχεις κάτι καινούργιο να πεις. (Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το) πάντα ο τρελός προχωράει μπροστά τον κόσμο, πρέπει να σπάσει τα δεσμά της κοινωνίας και να προτείνει κάτι καινούργιο, πρέπει να σπάσει αυτό που υπάρχει για να δει πέρα από αυτό. Έχει να κάνει με τον αγώνα για την (πραγματική, μοναδική) ψυχή του καθενός, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Εε, η αυτοπεποίθηση  και η ακεραιότητα έχει να κάνει με την ιδιαιτερότητα.

“Το βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους κινουμένων σχεδίων δόθηκε στην ταινία Σκιές και φτερούγες των Elice Meng και Eleonora Marinori, γιατί με ποίηση και δεξιοτεχνία αποτύπωσαν την παλιά σύγκρουση μεταξύ ομοιομορφίας και ελευθερίας.”

Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Γελωτοποιός (2012). Ο Ουναμούνο, ο Καζαντζάκης κι ένας φασιστής. Ανακτήθηκε από, http://sanejoker.info/2012/08/unamuno-and-kazantzakis2.html

de Unamuno, M. (1962). The Tragic Sense of Life. London: Collins.

de Unamuno, M. (χ.χ.) His life and philosophy. Institute of World Culture. Ανακτήθηκε από, https://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0ahUKEwiT0ZWby-jKAhWBPBQKHWcRAFgQFgglMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.worldculture.org%2Farticles%2FUnamuno%2520Philosophy.pdf&usg=AFQjCNGv5hks1c1MgqrhzsO4wVDQtFm_fg&cad=rja

Donne, J. (1975). Devotions upon emergent occasions. Montreal, Canada: McGill Queens University Press. (Meditation XVII, 17th Devotion)

Kuhn, T. (1970). The structure of scientific revolutions. (2nd ed.). Chicago: University of Chicago Press.