1.2.13

Editorial 2ου Τεύχους Περί αναγκών


Κάθε κοινωνία κατασκευάζει και ορίζει τις ανάγκες της. Δεδομένου του ταξικού χαρακτήρα των κοινωνιών μας οι ανάγκες αυτές δεν ανταποκρίνονται σε όλους, αλλά εκφράζουν τις επιθυμίες, τα συμφέροντα και τις επιλογές των κυρίαρχων ελίτ. Η πυραμίδα του Maslow είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η ψυχολογία επιχειρεί να αποκρύψει τον ταξικό χαρακτήρα των “αναγκών”, και παράλληλα να τις παρουσιάσει και καθιερώσει ως φυσικές και καθολικές. Για παράδειγμα, σκεφτείτε την αυτοπραγμάτωση, την οποία ο Maslow τοποθετεί στο υψηλότερο σκαλοπάτι της πυραμίδας του. Για τους περισσότερους ανθρώπους που στη συγκεκριμένη συγκυρία ζουν στα όρια ή κάτω από τα όρια της φτώχειας, δε σημαίνει τίποτα. Αντίθετα, σημαίνει κάτι για κάποιους άλλους: σημαίνει συμμετοχή σε έναν ακραίο ατομικιστικό ανταγωνισμό για κοινωνική καταξίωση, διασημότητα, οικονομική επιφάνεια· ανταγωνισμός του οποίου η επικύρωση (και άρα αυτοπραγμάτωση) για τους λίγους τυχερούς είναι μια υψηλόβαθμη και καλοπληρωμένη μανατζερίστικη θέση σε κάποια εταιρεία ή κάτι συναφές.
Αυτό που θέλουμε να δείξουμε με την “αναθεώρηση” της πυραμίδας στο εξώφυλλο είναι, ότι οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην Ελλάδα μάς καλούν να απορρίψουμε και να πάψουμε να βλέπουμε τις επιλογές και επιθυμίες των ελίτ ως δικές μας “ανάγκες” και να διατυπώσουμε τις δικές μας αληθινές ανάγκες.
Ορμώμενοι από την πυραμίδα του Maslow και συζητώντας μέσα στο δίκτυο για το θέμα ‘ανάγκες’ ήρθαμε αντιμέτωποι με πολλά προβλήματα και διαφωνίες. Κι αυτό γιατί κάποιες έννοιες – ανάγκες μάς φαίνονταν άλλοτε πολύ αστικές, κάποιες άλλες παρωχημένα αριστερίζουσες, ενώ άλλες έννοιες - όπως η αξιοπρέπεια (που συμπεριλήφθηκε) και ο σεβασμός (που δεν συμπεριλήφθηκε) - μας έδιναν την εντύπωση ότι έχουν χάσει τη σημασία τους εξαιτίας της (κατά)χρησής τους από την καθεστωτική νοοτροπία. Για το λόγο αυτό, στόχος μας δεν είναι σε καμία περίπτωση η παγίωση μιας νέας ιεράρχησης αναγκών ή ο ιδεολογικός καθορισμός τους, αλλά η αποδόμηση των υπαρχόντων επιλογών και της κυρίαρχης ιεράρχησης, όπως αυτές εκφράζονται μέσα στην ψυχολογία και βρίσκουν την επιτομική τους αναπαράσταση στην πυραμίδα του Maslow.
Στο παρόν τεύχος έχουμε συμπεριλάβει κείμενα που επιχειρούν αυτήν ακριβώς την αποδόμηση των αστικών αναγκών και τη διατύπωση νέων αναγκών-προβληματισμών. Όπως και να έχει όμως, οι ανάγκες αυτές ούτε θα διαμορφωθούν ούτε θα ιεραρχηθούν στα πλαίσια ενός περιοδικού ή στα πλαίσια ενός επιστημονικού κλάδου όπως η ψυχολογία, αλλά στα πλαίσια ενός κινήματος...[1]
                                                                                                                                                                        
                                                                                                    Radicalμα

[1] Το κείμενο αυτό γράφτηκε το μεσημέρι της 21/12/2012. Μέρα που πολλοί είχαν πιστέψει, ότι θα είναι το τέλος του κόσμου... κάτι που τελικά δεν έγινε...Τώρα, θα πρέπει να τον καταστρέψουμε εμείς και να τον φτιάξουμε απ’ την αρχή.





Προς μια επαναστατική ψυχολογία Μέρος πρώτο: Η Ψυχολογία της εξαθλίωσης και οι δούρειοι ίπποι του υπερεθνικού κεφαλαίου


Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι απλά ένας οικονομικός ταξικός πόλεμος που διεξάγεται μέχρι τώρα νικηφόρα από τις ελίτ προς τα κάτω, είναι ταυτόχρονα και μία ολόκληρη ψυχολογία· μία ψυχολογία  χωρίς την οποία  ο πόλεμος αυτός δε θα ήταν ούτε εφικτός ούτε νικηφόρος. Ο άνθρωπος που πρώτος λανσάρισε τα περί survival of the fittest, ο Herbert Spencer (και όχι ο Δαρβίνος όπως λαθεμένα πιστεύεται συχνά) γνώριζε πολύ καλά πως ο καπιταλισμός για να ριζώσει και να ευδοκιμήσει δεν χρειαζόταν απλώς μία οικονομική θεωρία, αλλά και μία ισχυρή ηθική νομιμοποίηση στη συνείδηση ολόκληρης της κοινωνίας...
                                                                                             Μιχάλης  Μεντίνης
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Με ποιο τρόπο οι ψυχολόγοι υπονομεύουν τα δημοκρατικά κινήματα



Από τη δεκαετία του 1980 και μετά, ως απόφοιτος κλινικής ψυχολογίας, είχα αντιληφθεί, ότι το επάγγελμα της ψυχολογίας είχε ολοένα και περισσότερο να κάνει με την εξυπηρέτηση των αναγκών της “δομής εξουσίας” με σκοπό να διατηρήσει το status quo, ώστε να κατοχυρωθούν κοινωνική θέση, prestige και άλλου είδους ανταμοιβές για τους ψυχολόγους...
                                                                                               Bruce E. Levine
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Ψυχολογία και Μαρξισμός στο Μεξικό



Ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες ψυχολόγοι από διαφορετικές Μαρξιστικές προσεγγίσεις της ψυχολογίας συγκεντρώθηκαν στις αρχές του Αυγούστου του 2012 στο Universidad Michoacana de San Nicolas de Hidalgo στη Morelia του Μεξικού, στο δεύτερο συνέδριο “Ψυχολογία και Μαρξισμός”. Το συνέδριο συγκέντρωσε εκπροσώπους της ρωσικής παράδοσης της “θεωρίας της δραστηριότητας” που αναπτύχθηκε στον απόηχο της Οκτωβριανής Επανάστασης στον ανοιχτό για νέες ιδέες χώρο σχετικά με το ανθρώπινο υποκείμενο ως «σύνολο των κοινωνικών σχέσεων»…
                                                                                                       Ian Parker 
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Ο Habermas δεν μένει πια εδώ ή η εφηβική κατάσταση στις πόλεις του «Ξένιου Διός»



Ανάμεσα στα πολλά άλλα που έχουν προκύψει τα τελευταία δυόμισι χρόνια έχει (επαν)έλθει με ιδιαίτερη ένταση το ζήτημα του Κέντρου της Αθήνας, υπό το γκρίζο μάλιστα φως της φασιστικής φωταψίας. Με το κείμενο αυτό επιχειρούμε μια πρόχειρη και προκατειλημμένη ανατομία του γειωμένου χωρικά μικρο-φασισμού, όπως αυτός εκδηλώνεται με διάφορες αφορμές και σε διάφορες συγκυρίες. Επιχειρούμε μια ψυχογραφία χωρίς ψυχολογικά εργαλεία, προσπαθώντας να αναδείξουμε τις δυσκολίες που η πρόσφατη άνοδος του φασισμού ενέχει τόσο ως προς την κατανόησή της όσο και ως προς την αντιμετώπισή της…
                                                                                  Δημήτρης Παρσάνογλου
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Σημαίες ψιλά…κεφάλια χαμηλά



Έχει αναρωτηθεί κανείς, ότι η αιτία που η Χρυσή Αυγή έχει απήχηση σε κομμάτια της κοινωνίας δεν είναι “απαραίτητα” οι προγραμματικές της δηλώσεις και το εθνικιστικό τους ιδεολόγημα αλλά ο τρόπος που το παρουσιάζουν και δομούν το λόγο τους; Ένας λόγος ο οποίος έχει σαν βάση την επίκληση στο 100% ελληνικό συναίσθημα του πολίτη, στην αποδεδειγμένα με εξετάσεις dna ελληνική του συνείδηση και στη δικομματική αγανάκτηση ενός λαού, ο οποίος “αποζητά” το τιμωρό χέρι ενός Ελληνικού πρωτοπαλήκαρου…
                                                       Δήμητρα Μουρίκη και Άρτεμις Χριστινάκη
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Η γυναικεία ταυτότητα στην (παρα)μυθική πραγματικότητα



Τα παραμύθια δεν αποτελούν απλά και μόνο επινοημένες ιστορίες και φαντασιακές αφηγήσεις. Αντίθετα, είναι ιστορίες που συμβάλλουν αποφασιστικά στην κοινωνικοποίηση των ανθρώπων καθώς και στην κατασκευή της αντίληψης του εαυτού τους, αντανακλώντας ενσωματωμένα πολιτισμικά πρότυπα και χαρακτηριστικά. Εδώ θα μιλήσουμε για την κατασκευή της έμφυλης διάστασης και για την ενίσχυση των στερεοτύπων που επικρατούν σχετικά με το γυναικείο φύλο μέσω των μονολιθικών και επαναλαμβανόμενων παραμυθικών μοτίβων…
                                                                                         Χρυσαυγή Τσώλα
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Queer θεωρία και η εφαρμογή της στη ψυχολογία



Το ζήτημα του φύλου έχει αναδειχθεί ως ένα πολυεπίπεδο πεδίο ανάλυσης, θεωριών και έρευνας. Η προσέγγιση της κυρίαρχης ψυχολογίας υποδεικνύει τον εγκέφαλο, συγκεκριμένα, το νευροενδοκρινικό σύστημα, ως έδρα του φύλου. Το ψυχολογικό ταυτίζεται με το βιολογικό και οι συμπεριφορές που ανταποκρίνονται σε καθιερωμένους ρόλους φύλου θεωρούνται ως φυσιολογικές εκφάνσεις της κοινωνικής ταυτότητας ενός ατόμου. Όσον αφορά το Στατιστικό και Διαγνωστικό Εγχειρίδιο (DSM) η ομοφυλοφιλία το 1968 είχε καταγραφεί στο DSM-II ως ψυχολογική διαταραχή και διαγράφηκε το 1973 μετά από έντονες διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις ακτιβιστών από διάφορους χώρους (φεμινιστών, έγχρωμων και ομοφυλόφιλων)…
                                                                                               Ηλιάνα Σαμαρά
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Ο καταναλωτικός ατομικισμός στη διαφήμιση



Σλόγκαν, λογοπαίγνια, πολύχρωμες εικόνες και εκκεντρικά concepts, οτιδήποτε μπορεί να τραβήξει την προσοχή του κοινού, χρησιμοποιείται στα διαφημιστικά μηνύματα. Η μεγάλη ανάπτυξη και καθιέρωση τους ξεκινά με τον Φορντισμό (Fordism), στις αρχές του 20ου αιώνα, την περίοδο κατά την οποία η κατανάλωση αρχίζει να μετατρέπεται σε καταναλωτισμό με ηδονικό χαρακτήρα, ως συνέπεια της απόλυτης κυριαρχίας του καπιταλιστικού συστήματος. Το κύμα των διαφημίσεων ήταν απόρροια της ανάγκης για αύξηση της κατανάλωσης παράλληλα με την ανάπτυξη της παραγωγής. Ο καταναλωτισμός βασίστηκε στην κατασκευή νέων, τεχνητών αναγκών, που τα διαφημιστικά μηνύματα ανέλαβαν να προάγουν…
                                                                                       Καλησπεράτη Μαρία
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Η αποκλεισμένη αναπηρία και η ανάγκη για συλλογικότητα



Υπάρχουν συγκεκριμένα μοντέλα ύπαρξης για τους ανθρώπους ώστε αυτοί να προσαρμόζονται ευκολότερα στην κοινωνία. Ένα από αυτά είναι η φυσιολογικότητα - η οποία υπάρχει πάντα - και μία από τις αποκλίσεις της, η κινητική αναπηρία. Αυτές οι έννοιες, οι οποίες έχουν ξεχωριστά χαρακτηριστικά, δημιουργούν ένα δίπολο. Η φυσιολογικότητα από τη μια μεριά  διεκδικεί το χαρακτηριστικό της ομοιομορφίας. Και αν η ομοιομορφία που επικρατεί ονομάζεται τελικά φυσιολογικότητα, πρέπει να υπάρχει και το αντίθετό της, η αναπηρία στην προκειμένη περίπτωση, που δεν έχει όσα έχει αυτή: δεν είναι όμορφη, δε γυαλίζει, και γι' αυτό δεν απολαμβάνει, μα στερείται. Μπαίνει στην άκρη, γιατί η φυσιολογικότητα καταλαμβάνει το κέντρο, και μέσω της περιθωριοποίησής της δημιουργείται η υποκειμενικότητά της…
                                                                                          Σωτηρία Σφέτκου
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Ο έλληνας και ο ευρωπαίος “Εαυτός” στο φόντο της παγκόσμιας κρίσης



Στο πρώτο τεύχος του radicalμα και στο πλαίσιο μιας κοινωνιοψυχολογικής πραγμάτευσης ορισμένων θεμάτων που αφορούν το φαγητό και τη μαγειρική, τέθηκε το ζήτημα της σύγκρισης/αντιπαράθεσης ανάμεσα στον οικογενειακά/συλλογικά προσδιορισμένο έλληνα/ανατολίτη “Εαυτό” και τον ανεξάρτητο, ατομοκεντρικό ευρωπαίο/δυτικό “Εαυτό”. Το ζήτημα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον - ειδικά στη σημερινή συγκυρία  όπου αμφότεροι οι “Εαυτοί” (με προεξάρχοντα τον έλληνα), μαζί με τις κοινωνικές δομές που τους παράγουν και τους συντηρούν, βρίσκονται σε κατάσταση κρίσης και αποσύνθεσης- καθώς συναρθρώνει πολλές και διαφορετικές διαστάσεις και πτυχές, ψυχολογικές, πολιτισμικές και ασφαλώς πολιτικές…
                                                                                        Αλέξης Ματσάγγος
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

Προλεγόμενα σε μια θεωρία του ρίσκου Σχεδίασμα Α΄



Η Μάνα Κουράγιο, η μαυραγορίτισσα που κάνει τον πόλεμο ευκαιρία, χωρίς να χάνει ευκαιρία να βγάλει και την τελευταία δεκάρα ξεπουλώντας ένα ένα τα παιδιά της, συμβουλεύει κάποια στιγμή τον έναν γιο της να μην παίρνει μεγάλα ρίσκα στον πόλεμο, γιατί αυτό που έχει σημασία δεν είναι να γίνει ήρωας, αλλά να βγάλει χρήματα. Κι άμα πεθάνει, τι χρησιμότητα θα έχει τότε; Κάπως έτσι, για να γίνει η κρίση ευκαιρία, πρέπει να πάρουμε ρίσκα, μας λένε, ρίσκα λελογισμένα, βέβαια, σε λογικά πλαίσια, με μέτρο. Ειδάλλως κινδυνεύουμε να καταστραφούμε και μετά… ποιος ακούει τη μάνα μας! Άσε που μπορεί να πάρουμε και τίποτα ανάποδες και να φουντάρουμε από κανένα μπαλκόνι…
                                                                                           Γιάννης Βογιατζής
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.

ΜΕΓΑΣ ΚΑΖΑΜΙΑΣ 2013


Με την έναρξη της νέα χρονιάς, ο Υπουργός Προ.Πο. κος Δένδιας καταθέτει στην Βουλή νομοσχέδιο για τις διαδηλώσεις το οποίο στην ουσία πρόκειται για νέο, βελτιωμένο κουκουλονόμο σύμφωνα με τον οποίο θεωρούνται αλλοίωση χαρακτηριστικών προσώπου το κραγιόν, η μάσκαρα και οι ψεύτικες βλεφαρίδες. Το μουστάκι τη γλυτώνει καθώς πρόκειται για μια ακόμη κόκκινη γραμμή που θέτει ανυποχώρητα ο Φώτης Κουβέλης με το γνωστό του σθένος, αλλά την πληρώνουν οι φαβορίτες άνω των 5 εκατοστών…
                                          Του Έκτακτου Συνεργάτου μας Ερνέστο Φαλτάιτς
Συνέχεια στην έντυπη έκδοση του Radicalμα.